Kam miqdordagi hayz ko‘rish: sabablari va nima qilish kerak

Hayz ko‘rish ayolning reproduktiv salomatligi uchun muhim jarayon bo‘lib, undagi har qanday o‘zgarishlar tashvishga sabab bo‘lishi mumkin. Kam miqdordagi hayz (gipomenoreya) hayz davomidagi qon ajralmalarining normal miqdordan sezilarli darajada kam bo‘lishidir. Ushbu maqolada biz qaysi holatlarni kam hayz deb hisoblash, uning sabablarini aniqlash va qanday choralar ko‘rish kerakligini ko‘rib chiqamiz.

Kam miqdordagi hayz nima

Kam miqdordagi hayz (gipomenoreya) deb hayz davomidagi ajralmalar hajmining 30 ml dan kam bo‘lishiga aytiladi. Odatda, hayz paytida 30-80 ml qon ajraladi. Gipomenoreyada esa ajralmalar shu qadar kam bo‘ladiki, ayollar faqat bir necha tomchi qon yoki engil bo‘yoqlanishni sezishlari mumkin. Bu vaqtinchalik hodisa bo‘lishi yoki jiddiyroq salomatlik muammolaridan dalolat berishi mumkin.

Kam miqdordagi hayzning sabablari

Kam qon ketish sabablarini xilma-xil bo‘lishi mumkin va ular fiziologik hamda patologik omillarni o‘z ichiga oladi.

1. Gormonal buzilishlar:
• Tuxumdon funksiyasining buzilishi: Tuxumdonlarning yetarli darajada gormon ishlab chiqarmasligi hayz miqdoriga ta’sir qilishi mumkin.
• Gipofiz faoliyatidagi buzilishlar: Gipofiz bezining gormon ishlab chiqarish faoliyati buzilishi hayz sikliga ta’sir etadi.
• Gormonal terapiya: Gormonal kontratseptivlar yoki boshqa dorilarni qabul qilish hayz ko‘rish tabiatini o‘zgartirishi mumkin.
2. Fiziologik sabablari:
• Homiladorlik va emizish: Homiladorlik va emizish davrida hayz yo‘qolishi yoki juda kam bo‘lishi mumkin.
• Klimaks va perimenopauza: Klimaksga yaqin davrda gormonal o‘zgarishlar kam hayzga olib keladi.
• O‘smirlik davri: Yangi boshlanayotgan hayz sikli o‘smirlik davrida tartibsiz bo‘lib, kam ajralmalar kuzatilishi mumkin.
3. Kasalliklar va tibbiy holatlar:
• Polikistoz tuxumdon sindromi (PKTS): Bu holat hayzning tartibsiz va kam bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin.
• Endometrioz: Endometriy to‘qimasining o‘sishi hayz ko‘rish tabiatiga ta’sir qiladi.
• Qalqonsimon bez kasalliklari: Gipotiroidizm yoki gipertireoidizm hayz sikliga ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
• Surunkali kasalliklar: Qandli diabet, jigar va buyrak kasalliklari hayz tabiatini o‘zgartirishi mumkin.
4. Hayot tarzi omillari:
• Stress: Yuqori darajadagi stress gormonal muvozanatni buzib, hayz siklini o‘zgartiradi.
• Noto‘g‘ri ovqatlanish: Past tana vazni, anoreksiya yoki ozuqa moddalari yetishmovchiligi gipomenoreyaga olib kelishi mumkin.
• Haddan tashqari jismoniy yuklama: Haddan tashqari mashg‘ulotlar yog‘ to‘qimasining kamayishi va gormonal buzilishlarga sabab bo‘lishi mumkin.

Kam miqdordagi hayzda nima qilish kerak

Agar hayz ko‘rish hajmi sezilarli darajada kamaygan bo‘lsa, bu holatni e’tiborsiz qoldirmaslik va sabablarini aniqlash uchun mutaxassisga murojaat qilish lozim:

1. Ginekolog bilan maslahat:
• Tibbiy ko‘rik: Shifokor sabablarni aniqlash uchun anamnez yig‘adi va ko‘rikdan o‘tkazadi.
• Gormonal tadqiqotlar: Qondagi gormon darajalarini o‘rganish muvozanat buzilishlarini aniqlashga yordam beradi.
• Ichki organlarning UZI: Ultrasonografiya orqali tuxumdon kistalari yoki bachadonning boshqa o‘zgarishlarini aniqlash mumkin.
2. Hayot tarzini o‘zgartirish:
• Stressni boshqarish: Yoga, meditatsiya yoki nafas olish mashqlaridan foydalanib, stressni kamaytirish mumkin.
• To‘g‘ri ovqatlanish: Yetarli ozuqa moddalarini iste’mol qilish va sog‘lom tana vaznini saqlash muhim.
• Mo‘tadil jismoniy faollik: Foydali jismoniy mashqlar sog‘likni qo‘llab-quvvatlaydi, ammo ortiqcha yuklamalardan qochish kerak.
3. Dori-darmon bilan davolash:
• Gormonal terapiya: Ayrim hollarda hayz siklini normallashtirish uchun gormonal preparatlar talab qilinadi.
• Asosiy kasallikni davolash: Gipomenoreyaga sabab bo‘luvchi surunkali kasallikni davolash muhimdir.
4. Psixologik yordam va qo‘llab-quvvatlash:
• Psixolog bilan maslahat: Kam hayz ko‘rish bilan bog‘liq emotsional qiyinchiliklarni yengish uchun psixologdan yordam olish mumkin.
• Ma’lumot olish: Hayz ko‘rishning bu holati haqida ma’lumot olish orqali to‘g‘ri qaror qabul qilish osonlashadi.

Xulosa

Kam hayz ko‘rish vaqtinchalik fiziologik o‘zgarishlardan tortib jiddiy kasalliklarga qadar turli sabablarga ega bo‘lishi mumkin. Hayz siklidagi o‘zgarishlarga e’tiborli bo‘lish va muammo aniqlanganda mutaxassisga murojaat qilish muhimdir. Sog‘lom turmush tarzini qo‘llab-quvvatlash, stressni boshqarish va muntazam tibbiy ko‘riklar gipomenoreyaning oldini olishga va uni davolashga yordam beradi.